oblicze śmierci

Śmierć z książek Pratchetta to bardzo fajny facet. I zabawny, nie straszny mu

zaraza

zgon

zgroza

zguba

zagłada

zgliszcza

skon

głód

wojna

apokalipsa

armagedon

Jak w niektórych opowieściach z wieków średnich, uosobienie Śmierci jest facetem. Nie jakimś tam drętwym safandułą, czy nadętym bufonem, ale sympatycznym odludkiem mieszkającym na krańcu świata. Takim, co mógł się pewnie dobrze bawić na dance macabre, gdzie pełnił funkcję wodzireja i nie mordował ludzi, z którymi tańczył.

Śmierć ze Świata Dysku

ma jeszcze inny spadek po średniowiecznych malowidłach. Nie chodzi piechotą, ale dosiada pięknego rumaka. Takiego, co to podkowami krzesze iskry na kamieniach. Żeby było śmiesznej, rumak ma na imię Pimpuś... Sam Śmierć wygląda raczej typowo: naga czaszka, błyszczące oczy, kości nieco pożółkłe, a wszystko otulone, obszernym, ciepłym płaczem. Chociaż raz wystroił się w rock’n’rollowe ubranka...

Pratchett obdarzył w swoich książkach Śmierć filozoficznym nastawieniem do swojej profesji. Wprawdzie nie cytuje on Konfucjusza, ale swoim zachowaniem dobitnie daje do zrozumienia, że przesłanie chińskiego myśliciela nie jest mu obce. Wie, że „Ten, kto ujrzy Drogę rano, może z ochotą umrzeć wieczorem.” Objeżdżający świat na Pimpusiu i spadający czasem ze swego rumaka Śmierć, mógłby też pewnie cytować XIV Dalajlamę.

Za każdym razem przypomina wszak, że „śmierć jest naturalną częścią życia i wcześniej czy później każdemu przyjdzie stawić jej czoła. Póki żyjemy, możemy podejść do niej na dwa sposoby: ignorować ją bądź śmiało spojrzeć w oczy perspektywie własnej śmierci i, trzeźwo o niej myśląc, spróbować zmniejszyć cierpienia, jakie ze sobą przyniesie. Równie ważne, jak przygotowanie się do własnej śmierci, jest pomaganie umierającym.”

Takie stwierdzenia znudziłyby młodego czytelnika. W realnym świecie uczymy się jak się bogacić, zdrowo żyć, czasem wspomina się nawet o moralności, ale

śmierci się nie zauważa.

Umieramy najczęściej w szpitalach, z dala od rodziny i przyjaciół, zdani na samych siebie, pozbawieni ciepła i czułej opieki. Kiedy już jest po wszystkim, ciałem zajmuje się specjalista, który wie, co trzeba zrobić, żeby wyglądało jak żywe i nie niepokoiło widzów rozkładem. A także wyrzutami sumienia, że bliska osoba, została opuszczona i przerażona pośród kabli, elektrod, respiratorów...

Tylko nieliczna grupa doświadcza teraz rzeczywistości umierania. Dawniej normą było kilkoro dzieci w rodzinie, z których dwoje, troje umierało w pierwszych tygodniach, czy latach. Starsi chorowali i umierali w domach, pielęgnowani przez najbliższych. Umieranie było częścią życia. Teraz śmierć przychodzi bez ludzkiej twarzy.

Nawet seks, dotychczasowe tabu wychowawcze, stał się tematem rozmów i szkolnych programów wychowawczych. Kwestia śmierci otaczana jest natomiast coraz większym milczeniem. Sama myśl o niej odsuwana jest jako niewłaściwa. Niejedna przyjaźń ucierpiała na skutek nieumiejętności rozmawiania o tym, wydawałoby się oczywistym temacie. Współcześni ludzie ukrywają żałobę, nie chcą znajomych „stawiać w trudnej sytuacji”, a zawiadomienia o pogrzebie, opatrywane są prośbą o „nieskładanie kondolencji”. Socjologowie określają te zjawiska jako „medykalizację”, a nawet

zdziczenie śmierci.

Koniec życia coraz częściej traktowany jest jako klęska medycyny i nauki. Szpitale oferują swoisty rytuał, którego ważnymi elementami są dążenia do utrzymania chorego przy życiu. Współczesna cywilizacja dała zezwolenie na pozostawienie umierającego człowieka bez obecności bliskich. P. Aiers w książce „Człowiek i śmierć” pisze: „Uważa się, że żałoba jest zakaźną chorobą, której można nabawić się w pokoju zmarłego”.

Nie nosi się już nawet czerni na znak żałoby, coraz barwniej natomiast stroi się cmentarze. Współczesne pogaństwo woli być określane ateizmem, a w tej koncepcji zgon jest definitywnym kresem życia. Żarliwi chrześcijanie wierzą zaś, że jest on dopiero początkiem nowego życia. Człowiek, który umiera dla Ziemi, rodzi się dla Nieba. Niemniej jedynie nieliczne wspólnoty kościoła katolickiego, akcentują w pogrzebowych rytuałach element wiary w Zmartwychwstanie. Przeważająca część katolików czuje raczej nieswojo, uczestnicząc w pogrzebach, gdzie zamiast tragicznych pieśni pogrzebowych pojawiają się pogodne śpiewy o zmartwychwstaniu.